انواع کلید در صنعت برق

انواع کلید در صنعت برق را مورد بررسی قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید تا این مطلب مهم را با هم به پیش ببریم.

تاکنون به نوع حفاظت کلیدها فکر کرده‌اید؟ هر کلیدی برای چه نوع حفاظتی در مدارات کارایی دارد؟

برای پاسخ به این سوالات باید مشخصات هر کلید و نوع حفاظتی که در مدار فراهم می‌کند را بررسی کنیم پس بهتر است گام به گام با مشخصات هر کلید آشنا شویم تا تفاوت آنها را عمیق تر درک کنیم:
کلید مینیاتوری (MCB) چیست؟
کلید مینیاتوری یا بریکر میناتوری از انواع کلید برق به اختصار mcb مخفف عبارت انگلیسی عبارت (miniature circuit breaker) است و در بازار سنتی فیوز مینایتوری هم گفته می‌شود که البته این عبارت از لحاظ علمی‌ غلط است زیرا فیوز یک بار مصرف است اما کلید مینیاتوری را می‌توان بیش از یک بار قطع و وصل کرد.

معمولا کلید مینیاتوری با تحمل جریان زیر 100آمپر بوده که قابلیت هیچ تنظیمی‌ را ندارد. در مکان‌هایی که امکان وقوع اضافه جریان وجود دارد برای حفاظت از خطای اضافه جریان به کار گرفته می‌شود.
همچنبن به طور معمول کلید مینیاتوری دارای قدرت قطع 6 و 10کیلو آمپر است.
بریکرهای دوپل در دو حالت قابلیت استفاده دارند 1.یک فاز به اضافه نول 2.دو فاز

متاسفانه لوازم جانبی این بریکرها در ایران موجود نیستند. این کلیدها در انواع یک قطب(پل)، دو قطب، سه قطب و چهارپل دارای حفاظت روی تمام پل‌ها در بازار موجودند.

بین تمامی‌ این قطب‌ها ارتباط مکانیکی وجود دارد و برای مصارف سبک مسکونی، مدارات روشنایی و سیم کشی‌ها کاربرد دارند.
ایزولاتور یا کلید خشک چیست؟
یکی دیگر از انواع کلید، کلیدهای خشک هستند. ایزولاتور‌ها که با عنوان کلید برق خشک هم شناخته می‌شوند زیر مجموعه بریکرهای مینیاتوری هستند اما در واقع هیچ حفاظتی ندارند.

در حقیقت این نوع کلیدها بیشتر به عنوان بریکر (جداکننده) بین یک کلید مینیاتوری (برای تامین حفاظت مدار) و بار مورد استفاده هستند تا زمانی که قصد تعمیرات و بررسی بار را داریم به سهولت بتوانیم جریان را قطع و به کار بپردازیم. این باعث می‌شود اگر وصل بدون هماهنگی صورت گیرد در امان باشیم زیرا بریکر جریان را قطع کرده است.
کلید کمپکت یا کلید اتوماتیک (MCCB) چیست؟
یکی دیگر از انواع کلید، کلیدهای کمپکت هستند. کلید اتوماتیک یا کلید کامپکت که به اختصار MCCB مخفف عبارت انگلیسی (moulded case circuit breaker) است، یکی از پرطرفدار ترین انواع کلید برق در بازار است.

عملکرد کلید اتوماتیک به شیوه‌ای است که اگر به طور ناگهانی در کابل‌ها با اضافه بار یا اتصال کوتاه مواجه شویم می‌توان از این کلید استفاده کرد.سرعت قطع با توجه به بار متفاوت خواهد بود و در مصارف جریان بالا و ولتاژ ضعیف کاربرد دارند.

این کلیدها برای حفاظت در برابر افزایش دما و جریان خطا به کار می‌روند و از قدرت قطع بالایی هم برخوردارند. در مدل‌های چند آمپری تا چند هزار آمپری موجودند.

کلید کامپکت در انواع تک پل تا چهارپل موجودند و از آنها بیشتر در صنعت استفاده می‌شود.

برخلاف کلیدهای مینیاتوری قابلیت کنترل از راه دور را دارا هستند. می‌توان بوبین (رله)های آندر ولتاژ و شنت تریپ و پلاتین‌های کمکی را به آنها اضافه کرد در واقع این رله‌ها درون کلیدها جای می‌گیرند البته بعضی از کلیدها فقط برای استفاده از یکی از این بوبین‌ها طراحی شده است.

کلید اتوماتیک سه پل یا چهار پل، کدامیک را انتخاب کنیم؟
بر اساس اینکه کلید تک پل یا دو یا سه یا چهار پل است می‌تواند روی یک فاز،دو فاز، سه فاز و یا سه فاز بعلاوه نول حفاظت داشته باشد و در صورت لزوم آنها را قطع کند.

مسلما استفاده از کلید اتوماتیک‌های چهارپل به دلیل حفاظتی که علاوه بر سه فاز روی نول هم دارند معقول‌تر است اما متاسفانه کلیدهای چهارپل در بازار به ندرت در دسترس هستند و به طور معمول از سه پل استفاده می‌شود.

می‌توان در کلیدهای کمپکت از اینترلاک‌ها برای حفاظت بیشتر درب تابلو استفاده نمود. تمامی‌ تجهیزات جانبی درون کلید قرار می‌گیرند و واحدی روی کلید نصب نخواهد شد.

در نهایت باید مشخصات الکتریکی مانند جریان نامی، قدرت قطع اتصال کوتاه، ولتاژ عایقی بعلاوه مشخصاتی مانند هدف از انتخاب کلیداتومات(نوع حفاظت مورد نظر)، وضعیت نصب کلید که به کدامیک از دو شکل کشویی یا ثابت باشد، تعداد پل(قطب)های کلید و واحد تریپ مورد نیاز، شرایط محیطی را در نظر بگیریم و سپس اقدام به انتخاب کلید اتوماتیک بنماییم.

تفاوت رله‌های شنت تریپ و آندر ولتاژ در چیست؟
این دو رله به جهت فیزیکی بسیار شبیه به هم هستند ولی عملکرد کاملا متفاوتی دارند، وقتی نیاز داریم که با یک فرمان الکتریکی، کلید کمپکت را قطع کنیم از این رله‌ها بهره می‌گیریم.

مثلا با عمل کردن سیستم اطفا حریق، با اعمال سیگنال الکتریکی به رله، به منظور حفاظت بیشتر کلیداتوماتیک قطع خواهد شد، برای بسیاری از فرمان‌های این چنینی می‌توان از رله‌ها استفاده نمود.
رله آندر ولتاژ زمانی عمل خواهد کرد که ولتاژ از یک میزان مشخص کمتر شود در واقع این رله برخلاف رله شنت تریپ همواره برق‌دار است و زمانی که ولتاژ کمتر از حد معین شود برای حفاظت بیشتر کلید را قطع خواهد کرد.